Wanneer gebruikers van sociale media virale dansen en ontzagwekkende stunts creëren en delen, zijn ze zich er misschien niet van bewust dat dezelfde digitale platforms het epicentrum vormen van een geopolitieke machtsstrijd. Met title de opkomst van TikTok, een platform van de Chinese language techgigant ByteDance, heeft een nieuwe dimensie toegevoegd aan de complexiteit van de ‘wereldorde’.
Het verhaal van TikTok, dat in de Verenigde Staten een beveiligingsonderzoek onderging en op de lijst van apps kwam die in Canada en Australië van overheidsapparaten zijn verbannen, onderstreept de ontwikkeling van conflictlijnen rond datasoevereiniteit en de noodzaak van databeheer. Dit is niet alleen een vete tussen twee grootmachten; het is een wedstrijd voor een nieuwe wereldorde in our on-line world.
Waarom TikTok?
TikTok is in wezen een broer of zus van Douyin, een platform voor het delen van video’s ontwikkeld door ByteDance. ByteDance begon zijn reis door contentaggregatie op verschillende internetportals en platforms in China. Het bedrijf heeft zijn AI-algoritmen geperfectioneerd om content material optimaal af te stemmen op het beoogde publiek, waarbij het de algoritmen voortdurend verbetert op foundation van de suggestions van bijna 1 miljard gebruikers. Op de verschillende ByteDance-platforms wordt inhoud “clever” geduwd naar het publiek dat het waarschijnlijk het meest zal waarderen, waardoor een potentiële verslaving ontstaat aan de inhoud die wordt gepresenteerd. Soortgelijke algoritmen zijn geïmplementeerd op het Douyin-platform.
TikTok is opgericht als een onafhankelijke entiteit om afstand te nemen van het moederbedrijf. Het werd getest en succesvol bevonden in onder andere Azië Japan, een markt die doorgaans een uitdaging vormt voor buitenlandse internetbedrijven om binnen te dringen en te overleven. De algoritmen van ByteDance hebben een revolutie teweeggebracht in het traditionele bedrijfsmodel voor sociale media. Het is verschoven van het mannequin van ‘doelgroepen die op zoek zijn naar de juiste inhoud’ naar ‘inhoud die op zoek is naar de juiste doelgroepen’. Deze paradigmaverschuiving verstoort de gevestigde hiërarchie, waar inhoud die is gemaakt door meer bekende makers, eerder door het publiek wordt gevonden in hun zoekopdrachten.
Toen TikTok in 2017 in de Verenigde Staten werd gelanceerd, werd het meteen een marktsucces. In oktober 2018, TikTok werd de meest gedownloade app in de Verenigde Staten. Wereldwijd had het vanaf 2022 3 miljard downloads behaald en elke maand meer dan 1 miljard actieve gebruikers.
Dit succesverhaal van TikTok is niet helemaal soepel verlopen en de toekomst is nog onbekend. Onder zowel de regering van Trump als Biden zijn TikTok en het moederbedrijf, ByteDance, nauwkeurig onderzocht op mogelijke nationale veiligheidsrisico’s, omdat critici zich zorgen maken dat de Chinese language overheid toegang kan krijgen tot gebruikersgegevens wanneer dit volgens de Chinese language moist noodzakelijk wordt geacht.
In de context van het grotere verhaal van grote machtsconcurrentie, illustreert TikTok de dynamiek die speelt. Het staat voor de technologische bekwaamheid van China en de wereldwijde impression van zijn digitale innovaties. De sage van TikTok is meer dan alleen een zakelijk verhaal; het symboliseert de voortdurende strijd voor een nieuwe wereldorde in our on-line world.
Een nieuw territorium voor geopolitieke concurrentie
De COVID-19-pandemie veroorzaakte een golf van on-line activiteiten, waardoor het proces van digitale transformatie terwijl miljarden gebruikers en apparaten on-line met elkaar verbonden zijn en een astronomische hoeveelheid gegevens genereren. Dergelijke gegevens worden steeds vaker over de landsgrenzen heen gedeeld en uitgewisseld naarmate de wereldhandel evolueert naar gedigitaliseerde diensten.
Gegevens zijn inderdaad een cruciale hulpbron geworden in de digitale economie, waarbij our on-line world snel opkomt als een nieuwe area voor menselijke activiteiten en een geopolitiek domein wordt dat lijkt op land, zee, lucht en de ruimte. In tegenstelling tot bronnen in andere geopolitieke gebieden, kunnen gegevens echter worden gedeeld en hergebruikt, zonder zich te houden aan de “nulsom”-regel van concurrentie tussen bronnen die typisch is voor geopolitiek. Met de komst van op de cloud gebaseerde technologieën voor computergebruik en gegevensopslag staan de traditionele jurisdictie op foundation van geografie en de exclusieve jurisdictie over binnenlandse aangelegenheden voor grote uitdagingen.
De concurrentie in our on-line world om invloed op de economie, de samenleving en militaire aangelegenheden herdefinieert in toenemende mate het idea van nationale soevereiniteit. Zoals blijkt uit de TikTok-zaak, ligt de kern van het probleem op het onbekende terrein van datasoevereiniteit en -governance. Momenteel zijn er geen duidelijke grenzen voor het bepalen van het eigendom van gegevens per land. Bovendien blijven strategieën voor het beheer van privateness, beveiliging en grensoverschrijdende gegevensstromen ongedefinieerd, vooral wanneer meerdere entiteiten in verschillende landen betrokken zijn bij het maken van gegevens. Zo is het momenteel onduidelijk wie de eigenaar is van de gegevens die door een Chinese language burger of bedrijf in de Verenigde Staten worden gegenereerd, of vice versa.
De opkomst van our on-line world als een nieuw geopolitiek domein heeft de inherente wereldorde verstoord en veroorzaakte niet alleen onrust tussen ontwikkelde en ontwikkelingslanden, met title tussen de Verenigde Staten en China – twee grote mogendheden in our on-line world – maar ook tussen publieke en personal entiteiten.
Uniek in our on-line world is dat niet-overheidsplatformondernemingen een aanzienlijke macht uitoefenen, vaak zonder adequaat toezicht of verantwoording. De high vijf in de VS gevestigde techreuzen (Amazon, Alphabet/Google, Microsoft, Apple en Meta/Fb) en de high vijf in China gevestigde techreuzen (Huawei, ByteDance, Alibaba/Ant, Tencent en Baidu) beheren samen meer dan 50 procent van het on-line verkeer en domineren de digitale infrastructuur. Deze techreuzen beheersen ook onderzoek en ontwikkeling in toekomstbepalende technologieën. Hun invloed reikt verder dan technologie tot de samenleving, de publieke opinie, politiek en zelfs geopolitiek, wat het toch al complexe landschap van datasoevereiniteit en -governance nog ingewikkelder maakt.
De Verenigde Staten, de bakermat van het web, nemen een belangrijke plaats in in de wereldwijde governance van our on-line world. De VS en zijn westerse bondgenoten hebben de controle over belangrijke hulpbronnen, waaronder de meeste infrastructuur, internetprotocollen en -standaarden, evenals de internationale instellingen die het web besturen. In termen van zachte invloed strekken de in de VS gevestigde technologiereuzen zich wereldwijd uit (behalve in China), terwijl hun Chinese language tegenhangers voorlopig voornamelijk in eigen land opereren. Bijvoorbeeld ongeveer 80 procent van de wereldwijde netizens gebruikt in de VS gevestigde internetbrowsers, bijna 60 procent van on-line gegevens is in het Engels, en de controle over kerntechnologieën en gebruikersinterfaces berust grotendeels bij de Verenigde Staten en hun bondgenoten.
In de afgelopen decennia is China opgekomen als de op een na grootste digitale economie, goed voor bijna 40 procent van het bbp in 2022, en is begonnen met het exporteren van zijn digitale technologieën. Naast TikTok zijn de digitale apps van China in sociale media (bijv. WeChat), e-commerce (bijv. Alibaba en JD.com) en mobiele betalingen (bijv. Alipay) in het buitenland geadopteerd, zij het voornamelijk door Chinese language gemeenschappen.
Uniek is dat TikTok de eerste Chinese language app is die aanzienlijk is doorgedrongen in lokale gemeenschappen in meer dan 150 landen. Interessant is echter dat Chinese language burgers geen toegang hebben tot TikTok op het vasteland van China.
Waardeconflicten
Het web is gebouwd en ontwikkeld op foundation van netwerkeffecten: hoe groter het netwerk, hoe meer nut het biedt aan zijn gebruikers. Verwacht wordt dat de Verenigde Staten en China in de nabije toekomst hun dominantie in our on-line world zullen voortzetten. De rivaliteit tussen deze twee machten reikt echter verder dan technologie. De concurrentie tussen hun tegengestelde visies op digitaal bestuur omvat kwesties als individuele privateness, gegevensbeveiliging en de grensoverschrijdende gegevensstroom.
De heersende internetgovernance, geleid door de Verenigde Staten, houdt zich aan een multistakeholder benadering, die de vrije stroom van informatie en gegevens benadrukt. Deze benadering is geworteld in democratische waarden en stelt dat cyberspace-governance een breed scala aan perspectieven moet weerspiegelen, met de nadruk op vrijheid, transparantie en inclusiviteit. Omgekeerd pleit China’s visie op digitaal bestuur voor sterke staatscontrole, gebaseerd op het principe van “cyberspace-soevereiniteit”, waarbij elk land het recht heeft om het web binnen zijn grenzen te reguleren. Bijvoorbeeld het uitgebreide censuurnetwerk van China, bekend als de Geweldige firewallbeperkt de toegang van Chinese language netizens tot veel web sites en platforms als hun servers zich niet in China bevinden.
China’s aanpak wordt vaak geïnterpreteerd als het exporteren van zijn autoritarisme, met title through zijn Digitale Zijderoute through de Belt and Road-initiatief (BRI). China heeft zijn digitale infrastructuur, samen met zijn digitale bestuursmodel, geëxporteerd naar BRI-lidstaten. Hoewel de TikTok-situatie op het eerste gezicht de bezorgdheid over de nationale veiligheid in verband met de export van digitale technologie door China belicht, onderstreept het ook de potentiële risico’s die samenhangen met de Chinese language benadering van gegevensbeheer.
Als deze botsingen niet kunnen worden opgelost, loopt China het risico te worden “gemarginaliseerd” in our on-line world. Zo kunnen de VS, de EU en andere democratische landen, ondanks verschillende niveaus van regelgeving met betrekking tot grensoverschrijdende gegevensstromen en bescherming van de persoonlijke levenssfeer, een multilateraal systeem opzetten dat is gebaseerd op gedeelde waarden en beginselen van vrijheid en bescherming van de mensenrechten, waarbij grensoverschrijdende -grensgegevensstromen in handel, betaling, wetenschappelijk onderzoek, met uitsluiting van China. Dit zou het wereldwijde web kunnen versnipperen en het open, onderling verbonden karakter van de digitale wereld kunnen ondermijnen.
Opkomende digitale orde?
De geschiedenis illustreert dat rivaliteit tussen grootmachten over het vestigen van een nieuwe wereldorde substantiële gevolgen kan hebben. Op het gebied van our on-line world, in tegenstelling tot fysieke bronnen zoals olie of kritieke mineralen, voldoen gegevens als virtuele entiteit niet aan traditionele jurisdictiegrenzen. Deze realiteit heeft de kwesties van gegevenssoevereiniteit en gegevensbeheer ingewikkelder gemaakt, vooral met de opkomst van geavanceerde digitale technologieën, zoals AI, cloud-based computing en gegevensanalyse.
Hoewel het web is uitgegroeid tot een vitale infrastructuur die een groeiende digitale economie ondersteunt, is het ook doorgedrongen tot nationale infrastructuren zoals elektriciteitsnetten, vervoersnetwerken, volksgezondheid en financiële systemen. Schade aan deze systemen of datalekken kunnen een ernstige bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Daarom is er dringend behoefte aan een robuuste wereldwijde digitale orde, vooral op het gebied van gegevenssoevereiniteit en grensoverschrijdende gegevensstromen.
Internationale orde fungeert als een symbool van de vooruitgang van de menselijke beschaving en is cruciaal bij het oplossen van conflicten tussen naties, aangezien oorlogvoering niet de enige manier is en niet zou moeten zijn om geschillen te beslechten.
TikTok is slechts een van de vele digitale bedrijven die afkomstig zijn uit landen waar de aanpak van gegevensbeheer aanzienlijk verschilt van de normen die in het Westen zijn vastgesteld. Het zal zeker niet de laatste zijn. De afhandeling van de TikTok-zaak, en soortgelijke zaken, onderstreept het belang van samenwerking tussen landen over belangrijke kwesties. Denk hierbij aan grensoverschrijdende investeringen, informatie-uitwisseling, het delen van knowledge en met title de opkomst van AI.
Als de twee dominante krachten in de digitale wereld hebben de Verenigde Staten en China een bijzondere verantwoordelijkheid in dit streven. Ze moeten het belang inzien van een wereldwijde digitale orde die niet alleen henzelf of de huidige generatie ten goede komt, maar de hele wereld en toekomstige generaties.
Ten slotte is het creëren van een digitale bestelling niet alleen een zaak tussen de Verenigde Staten en China. Het is van vitaal belang voor alle naties, ongeacht hun grootte, om bij te dragen aan de vestiging van een nieuwe, eerlijke en inclusieve wereldorde in our on-line world. We zijn tenslotte allemaal zowel gebruikers als makers van knowledge in dit onderling verbonden digitale landschap.
